Wat doen kerstmannen in hun vrije tijd?
Door de drukte van de laatste jaren zijn een paar vragen blijven liggen. Eén van die vragen was afkomstig van Emmie.
Zij stuurde mij twee foto’s. Op haar overzichtsfoto, te klein om hier te gebruiken, waren 5 musicerende Kerstmannen te zien. Haar tweede foto was een detail van de 1e. Het zou
gaan om figuren die gemaakt zijn van elastolin. Zelf heb ik ook de door haar gefotografeerde figuren maar ook nog twee andere. Een Kerstman met de grote trom en één die de
klarinet bespeelt. Zou ik dan een compleet orkest hebben? Zoals ik al aangaf ontbrak mij de tijd om een en ander uit te zoeken. Een andere reden was dat ik meer figuren heb
die van elastolin zijn en ik tijd wilde hebben om goed uit te zoeken waar komen ze vandaan en hoe oud zijn ze.
Het enige dat mij opvalt bij de Kerstmannen zijn de kleuren van gezicht en baarden. Bij de gelige baarden
zijn de gezichten wat roder dan bij die waar de baarden wit
zijn geschilderd. Verschillende series?
De figuren die ik bedoel vond ik in een doos waar ook oude kerstversiering in zat. De versiering
kon ik dateren van vóór de Tweede Wereldoorlog. Mijn eerste indruk van de figuren was dan ook dat ze uit dezelfde tijd moesten zijn. In mijn kerstcollectie zitten verschillende
kerststallen. Deze zijn vaak van gips gemaakt maar er zijn er ook van Elastolin.
Ben maar eens aan het zoeken gegaan op het internet. O.a. op de site van Wikipedia en op
elastolin.nl vond ik wat gegevens maar van de Kerstmannen heb ik geen afbeeldingen kunnen vinden. Wie weet meer? Zijn ze oud of zijn het producten die in de jonge periode bij
de tuincentra gekocht konden worden?
Deze 7 en 5 cm hoge figuren vond ik in een doos met kerstversiering!
Wat is Elastolin?
Het is een handelsmerk. In Duitsland was op 1 mei 1904 het bedrijf van Christian Hausser en zijn zonen Otto en Max Hausser opgericht. Het bedrijf stond in Ludwigsburg, ten noorden
van Stuttgart. Het was een handelshuis en waarschijnlijk hebben ze de firma Müller & Freyer overgenomen of er is een samenwerking ontstaan maar duidelijk is dat de naam O. M. & Hausser
een begrip is geworden. In 1925 werd de firma Pfeiffer uit Wenen en de dochteronderneming Durolin ingelijfd. Rond 1930 is de firma verhuisd naar Neustadt nabij Coburg. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog kon er moeilijk gewerkt worden maar vanaf 1947 is de productie weer opgestart.
Vanaf 1912 tot in het begin van de 50er jaren heeft de firma figuren gemaakt waarvan het
compositiemateriaal hoofdzakelijk bestond uit zaagsel en lijm. Benen van personen en onderdelen van composities werden bijeen gehouden door ijzerdraad. De figuren werden geperst in een mal.
Kenmerkend zijn de ovale standplaten waar soms gegevens onder staan.
Dit merk
is te zien onder de ‘kruier’ en werd gebruikt tussen 1931 en 1940.
De voorwerpen werden met de
hand beschilderd. Hausser-Elastolin maakte hoofdzakelijk militaire figuren/voorwerpen uit verschillende tijdsperioden en van verschillende landen. De voorwerpen hadden afmetingen van
4, 5 1/2, 7, 10 en 14 cm.
Vanaf 1930 was hun collectie niet beperkt tot de militaire en paramilitaire eenheden van die tijd. Er was ook een uitgebreide lijn van cowboys en indianen
maar ook figuren en voorwerpen die met de trein te maken hadden. Zelfs de gewone burger en dieren werden nagemaakt! In de jaren 50 begon ‘O. M. & Hausser Elastolin’ met de ontwikkeling
van nieuwe figuren. Beeldhouwers en gereedschapmakers die oog hadden voor detaillering maakten met behulp van moderne materialen de nieuwste Elastolin vormen. Romeinen, Normandiërs,
Vikingen, ridders te paard en te voet, jonkvrouwen, huurlingen - een uitgekiend assortiment die onder de naam Preiser bekend werden. In 1955 zijn de eerste plastic figuren, indianen en
cowboys, gemaakt. Die figuren werden gemaakt met de oude 'Masse' mallen. Later werden figuren gevormd met stalen mallen. Vanaf dan produceert Hausser slechts 4 en 7 cm figuren.
In
1969 zijn ze gestopt met het compositiemateriaal en werd de productie alleen voortgezet met figuren gemaakt uit plastic. Dit gebeurde tot het midden van 1982. In juni 1983 werd het
faillissement aangevraagd en de productie stopgezet. Aan het einde van het jaar was het over en uit.
De figuren, die vooral in speelgoedmusea te bewonderen zijn, zijn een gewild
verzamelobject geworden en op het internet zijn verschillende sites daarover te vinden. De prijzen variëren sterk maar op het internet is daar meer over te vinden.
Josine had nog wat informatie:
Ook mijn dochters en ik zijn in het bezit van de musicerende kerstmannetjes. Wij hebben deze gekocht in Maarssen bij de antiek winkel (bestaat
inmiddels niet meer) de Vechtse Hoek. Ze waren nog nieuw uit de doos (helaas heb ik er toen niet aan gedacht de doos mee te vragen) en ze zouden uit België komen zo rond 1920. Maar wat is
het echte verhaal? Hoe oud kunnen ze zijn? En komen ze dus uit Duitsland? Ik hoor het graag.
Later stuurde ze nog wat informatie en deze foto waar de kerstmannen voor de bollenglazen
staan te musiceren!
Beste Egbert,
Ik denk inderdaad dat ze compleet zijn. Mijn dochter heeft er ook 7 en mijn andere dochter 4 stuks. Ze zouden echt oud zijn, maar kwamen wel nieuw uit de doos.
Maar dat was nog wel in de gulden tijd. We hebben er Fl. 2,50 per stuk voor betaald, want een dochter van mij die toen 10 was wilde dat ik voor haar antiek voor een tientje meenam. Dat werden
dus toen die 4 kerstmannetjes.
Bedankt voor de reactie Josine en mij valt op dat je Kerstmannen allemaal witte baarden hebben.
Zie ook: Zomervragen 2013.