Onderwerpen | Mijn lieveling | Verzamelaarsbomen | Periodes | Mooiste aanwinst | Literatuur en TV | Tentoonstellingen | Opletten
KAARSENSTANDAARD
Ik had al 15 jaar het voornemen om een artikel te maken over een kaarsenstandaard (kandelaar) die ooit, nog begin 80er jaren, in ons bezit was. In 2008 kwam ik er achter wat de geschiedenis van de kandelaar was. Na die tijd nog wat informatie verzameld en contact gehad met een verzamelaar die o.a. in Duitsland beurzen bezoekt om zijn verzameling aan te vullen. Hij, Edwin, kwam ook met extra info toen ik hem schreef wat ik tot nu toe over de kandelaar ontdekt had. Tevens mocht ik van hem gebruik maken van enkele foto’s m.b.t. nep kerstboomversiering die hij aangekocht had als origineel. Mijn dank Edwin voor de foto’s en info.
Door o.a. tijdgebrek is dat artikel in de vergeethoek terecht gekomen. Totdat mijn vrouw Netty tijdens onze vakantie in september 2022 mij een boek liet zien met daarin een foto waar de kandelaar op te zien was. Toen besloot ik om mijn oude gegevens op te zoeken en eindelijk het artikel te maken dat u hieronder aantreft.
Het begin van de aankoop
Eind 70er jaren kocht ik op een buitenmarkt een voorwerp waarvan ik niet wist waar het gemaakt was maar ik had wel gezien dat het een kaarsenkandelaar was. De kandelaar was van rood bakkende klei (Terracotta) gemaakt en voorzien van inkervingen en versieringen die mij deden denken aan de runentekens die op Twentse dekenkisten voorkwamen. Een volkskunstverzamelaar uit Twente vertelde mij dat hij in zijn collectie een komfoor had van het zelfde materiaal en ook voorzien van die versieringen. De komfoor werd gebruikt om een kannetje thee of koffie op te zetten. In het komfoor was een klein bakje (tesje) aanwezig wat dan gevuld werd met gloeiende kolen of houtskool om zodoende de vloeistof in het kannetje te verwarmen. Het komfoor was de voorloper van het theelichtje! Als ik de kandelaar wilde verkopen was de verzamelaar geïnteresseerd.
Doordat ik eind 70er-begin 80er jaren in aanraking kwam met archeologie en vooral met bodemvondsten kwam ik zodoende in contact met stadsarcheologen en conservatoren van musea. Samen met hen keken wij in hun depots naar o.a. bodemvondsten en wisselden wij gegevens uit over voorwerpen waarvan nog niet bekend was welke functie ze gehad zouden kunnen hebben. Zo kwam ik een keer in het depot van het Openluchtmuseum in Arnhem. Daar zag ik drie van dergelijke kandelaren staan maar de conservator wist ook niets van de geschiedenis of hoe die kandelaren in hun bezit waren gekomen. Mijn zoektocht leverde weinig op en tenslotte verkocht ik begin 80er jaren de kandelaar maar aan de volkkunstverzamelaar die er erg blij mee was. Of hij wel wist wat de betekenis van de kandelaar was heeft hij mij nooit verteld!
Nadat ik als hobby het verzamelen van antieke en oude kerstboomversiering oppakte wilde ik, buiten het aanschaffen van literatuur op dat gebied, elke tentoonstelling bezoeken als ik daarvoor de kans kreeg. Zo bezocht ik samen met mijn vrouw Netty in november 2008 in de Duitse plaats Cloppenburg de tentoonstelling “Von Wegen Heilige Nacht”. Het thema waar het hoofdzakelijk om ging was de periode voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog “Das Weihnachtsfest in der POLITISCHEN PROPAGANDA”. Wij hebben onze ogen uitgekeken want alles was erg mooi uitgestald en vele voorwerpen hadden wij nog nooit gezien. Een driekwart dag op de tentoonstelling doorgebracht! Maar wat vooral indruk op ons maakte was dat de Duitse burger, in een tijd van grote armoede, met de weinige (geldelijke)middelen het feest bleven vieren. Veel speelgoed werd gemaakt van afgedankt hout zoals paarden en auto’s en poppen werden gebreid. Teveel om te beschrijven.
Fruit dat in de boom werd gehangen samen met zelf uit karton geknipte symbolen/figuren zoals dat ook al begin 1900 in de boom was te zien!
Zo waren er in die tentoonstelling verschillende voorbeelden te zien hoe de fascisten hun kerstfeest vierden en de burgerij dat op wilden dringen.
Als voorbeeld een boekje waar een Engel op de voorkant stond afgebeeld opnieuw te drukken maar dan de Engel te vervangen door een vrouwenfiguur!
 |  |  |
| Toen wij een hoek omkwamen stonden wij voor een vitrine waar wij beiden naar de inhoud staarden. Zo’n soort kandelaar waarvan ik afscheid had genomen stond in de vitrine en daarbij een boekje en uitleg wat de betekenis van de kandelaar was. Het bleek om een SS-kandelaar te gaan! | Het was de bedoeling dat elk lid van de Allgemeine SS en Waffen-SS en hun familie uiteindelijk de SS Julleuchter van Himmler zou krijgen. Ook deze geschiedenis behoort bij de viering onder de kerstboom moet u maar denken. | In Der Zeitschrift “Germanien” des SS-Ahnenerbes wird der Julleuchter 1936 ertsmals vorgestellt. Bovenstaande tekst is te lezen op het kaartje dat bij het boekje was gelegd |
Nu komt Ediwn in beeld
Nadat ik met hem contact had gekregen m.b.t. zijn aankopen van kerstversiering en hij mij daarvan foto’s had gezonden en de vraag “wat ik er van vond”, hebben wij wat mails uitgewisseld. Ik vroeg hem of hij zo’n kandelaar wel eens op een verzamelmarkt gezien had. Hij bevestigde dat en stuurde mij meteen een artikel over die kandelaar “Das Julleuchter der Porzellein-Manufaktur Allach”. Het artikel in het blad Militaria van 2000/6 was geschreven door Heinrich W. Schild. De auteur had veel moeite gedaan om alles over die kandelaar uit te zoeken en de vele bladzijden laat ik maar achterwege. Toen ik recentelijk op het internet meer informatie over de kandelaar zocht las ik in verschillende artikelen tegenstrijdige informatie. Ik heb geen zin meer om dan ook nog eens over zo’n onderwerp mijn eigen onderzoek te doen en laat het bij wat korte algemene weetjes om deze aan u door te geven.
De kandelaren werden gemaakt in Allach bij Dachau en waren een geschenk van Himmler voor het Julfest. Volgens Edwin was de kaars die er bij hoorde in een doosje (rete zeldzaam) en elk jaar werd er een soort van oorkonde uitgereikt. Later zijn de kandelaren ook in Neuengamme gemaakt, die zijn iets ronder van vorm. De naam van die plaats is te lezen in het onderschrift van de foto, hieronder te zien, die Netty vond.
De symbolen in de kandelaar hebben o.a. te maken met de “Sonnewende”. Aan de binnenkant van de onderzijde is bij een originele kandelaar het SS teken in reliëf te zien. Een uitgebreide uitleg hierover is op het internet te vinden! Gaat u nu zoeken op het internet dan zult u ook een site tegenkomen waar de kandelaar, na oud voorbeeld, nagemaakt is en die je nu nog steeds kunt aanschaffen! Verheerlijking van een duister verleden met een voorwerp dat ondanks zijn slechte imago geld op brengt? Tja!!
Maar toen mijn vrouw in het boek van Frank Krake, “DE LAATSTE GETUIGE”, op blz. 239 de foto tegen kwam “van het kerstfeest van de SS in 1944 in Neuengamme” moest ik natuurlijk wel dit artikel afmaken.
Hieronder nog een foto,s die ik gemaakt heb op de tentoonstelling. Duidelijk is wel dat het militarisme een grote invloed had in o.a. Duitsland op het versieren van de kerstboom. Wij hebben het boek van de tentoonstelling aangeschaft en ik kan een ieder dat boek, “Von Wegen Heilige Nacht”, aanraden.
 |  |
