Video III Reclame, steden, kaarten, strip, TV-series, vervoer en overige
Ik laat Bekkering weer even aan het woord: ‘Toen de puzzelrage goed op gang gekomen was, ontdekten ondernemers de mogelijkheden voor reclamedoeleinden. In 1913 gaf Heineken’s Glazenwasscherij, gevestigd in de Van der Helststraat, een geestig reclamepuzzeltje uit waarop het toen net geopende Haagse Vredespaleis stond afgebeeld met een wel erg hoge ladder ertegenaan. Tussen 1908 en 1916 zijn door Koekfabriek De Nederlander van B.J. Lindeboom & Zoon in Amsterdam een drietal dozen uitgegeven met ieder zes puzzels. Iedere puzzel bestond uit 24 koekplaatjes. Het was de tijd dat de Verkade-albums erg populair waren en meerdere firma’s probeerden daarop in te haken. Tot die tijd werden de meeste kruidenierswaren merkloos verkocht en pas in de winkel afgemeten en verpakt. Door het laten verzamelen van plaatjes voor puzzels en verzamelalbums bouwden de fabrikanten merkentrouw op.
Uitgeverij Gebr. Koster in de Korte Korsjespoortsteeg (later verhuisd naar Naarden) werkte samen met de illustrator Daan Hoeksema. Zijn grappige tekeningen vielen goed bij de jeugd. Koster heeft ze tot prentenboeken, kleurboeken, bouwplaten en legpuzzels verwerkt. Vaak moest de jeugd eerst zelfwerkzaam worden en zelf de stukjes uit een vel dun karton snijden, voor het puzzelspel kon beginnen. Door die knutselkwaliteit zijn maar weinig producten bewaard gebleven. Van 1910 tot 1940 waren er bij Perry in Amsterdam puzzels te koop onder de naam Perry’s pastime picture puzzles. Het waren triplex puzzels, gezaagd volgens een heel herkenbaar systeem. Perry was voor de oorlog een warenhuis en ontwikkelde zich pas na 1945 tot winkel in sportartikelen. Perry bracht ook de Chante clair puzzles uit, waarin een dier in silhouet gezaagd was uit blank triplex. Bij dit soort puzzels geeft alleen de houtnerf een aanwijzing en ontbreken vaak stukjes met rechte kanten. Omdat er geen opgeplakte afbeelding is, kan men niet meteen zien wat de voor- en achterzijde van stukjes is. Zo doet een goede puzzelaar over een puzzel van 100 stukjes algauw een uur.
In het filmpje kunt u reclamepuzzels zien van auto’s, KLM, Caltex, Verkade Cuba Koek, inkt (Olivier Bommelpuzzel), Royco, Twentse Krijtfabriek, Lutti, Nederlands Dagblad, Surprisekoek, Jamin, Nobo Banketfabrieken, Proost Papier, Liebig Aroma Honig’s soepen (zat in een enveloppe voor schenking watersnood 1953), Neveda en niet te vergeten de reclameboodschap van ‘De Vergulde Hand’ die ik in het voorwoord al afgebeeld heb en waarschijnlijk in de periode 1935-1940 uitgegeven is.
Zoals ik al eerder schreef waren sommige dingen niet voor iedereen bereikbaar. Puzzelontwerpers kozen daarom afbeeldingen die aansprekend waren voor die mensen. Door steden te bezoeken en daar een puzzel te kopen met een afbeelding van de stad had men een souvenir en daar kon je mee thuiskomen! Film en Tv zorgden ervoor dat ook de puzzelindustrie daar een graantje van mee kon pikken. Veel bezochte films als die van de Walt Disney produktie; Mary Poppins ‘Let’s go fly a kite’, de sprookjesfilms van Bambi, Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen, Gelaarsde Kat of in latere tijden Piggelmee en onze Pipo de Clown, als puzzel kregen zij ook hun succes.
Bij ‘Vervoer’ had ik verschillenden afbeeldingen in het onderwerp ‘Historisch’ of ‘Tijdsbeeld’ kunnen plaatsen gezien hun vormgeving. Eéntje wil ik er uitlichten en dat is de Sir Malcolm Campbell’s Blue Bird. Sir Malcolm Campbell brak het wereld snelheidsrecord over land negen keer tussen 1924 en 1935. Bluebird: no 23 in een serie. 39 x 49cm, ivoorkarton, compleet. Waarschijnlijk 1935. Een prachtige gestroomlijnde auto die je zo van de puzzel ziet wegrijden. De puzzel werd verkocht door: ’Ritskehuismans Boekhandel leesbibliotheek tel. 85785 Heemstedestr.26 A’DAM-W’.
Ik laat Bekkering weer even aan het woord: ‘Toen de puzzelrage goed op gang gekomen was, ontdekten ondernemers de mogelijkheden voor reclamedoeleinden. In 1913 gaf Heineken’s Glazenwasscherij, gevestigd in de Van der Helststraat, een geestig reclamepuzzeltje uit waarop het toen net geopende Haagse Vredespaleis stond afgebeeld met een wel erg hoge ladder ertegenaan. Tussen 1908 en 1916 zijn door Koekfabriek De Nederlander van B.J. Lindeboom & Zoon in Amsterdam een drietal dozen uitgegeven met ieder zes puzzels. Iedere puzzel bestond uit 24 koekplaatjes. Het was de tijd dat de Verkade-albums erg populair waren en meerdere firma’s probeerden daarop in te haken. Tot die tijd werden de meeste kruidenierswaren merkloos verkocht en pas in de winkel afgemeten en verpakt. Door het laten verzamelen van plaatjes voor puzzels en verzamelalbums bouwden de fabrikanten merkentrouw op.
Zoals ik al eerder schreef waren sommige dingen niet voor iedereen bereikbaar. Puzzelontwerpers kozen daarom afbeeldingen die aansprekend waren voor die mensen. Door steden te bezoeken en daar een puzzel te kopen met een afbeelding van de stad had men een souvenir en daar kon je mee thuiskomen! Film en Tv zorgden ervoor dat ook de puzzelindustrie daar een graantje van mee kon pikken. Veel bezochte films als die van de Walt Disney produktie; Mary Poppins ‘Let’s go fly a kite’, de sprookjesfilms van Bambi, Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen, Gelaarsde Kat of in latere tijden Piggelmee en onze Pipo de Clown, als puzzel kregen zij ook hun succes.