Inhoudsopgave

Bouwactiviteiten

Een stukje geschiedenis over de uitbreiding van Assendorp en de Pierik in de 19e en 20e eeuw

Ik heb gebruik gemaakt van afbeeldingen en teksten die gehaald zijn uit de BEELDBANK van het Historisch Centrum Overijssel. De foto’s zijn vroeger vaak als prentbriefkaarten in de handel gebracht. Door deze te versturen komt er een poststempel op en wordt die datum, als niet bekend is wanneer de fotograaf de foto gemaakt heeft, van afstempeling als datering van de afbeelding gebruikt. Is er geen poststempel aanwezig en is niet bekend wanneer de fotograaf de situatie gefotografeerd heeft dan is voor datering de topografische toestand van belang. Er kan dus een verschil van datering zijn tussen een gestempelde versie en de werkelijke datering van de situatie.
Dateringen in de beeldbank van dezelfde kaarten/situaties zijn nog wel eens verschillend wat tijdens een onderzoek voor verwarring kan zorgen. Dateringen van die afbeeldingen, maar ook van topografische kaarten, heb ik waar nodig in verschillende publicaties op mijn site van commentaar voorzien en eventueel aangepast.
Omdat ik bezig was om u de bouwactiviteiten van een bepaalde periode in Assendorp te laten zien kwam ik een prentbriefkaart tegen die van het H.C.O. als datering heeft gekregen 1906. Een topografische situatie waar veel over verteld kan worden als aanloop naar de bouwactiviteiten.

Een stuk tekst van de beeldbank bij de foto: “Deventerstraat (vanaf 1945 Van Karnebeekstraat) gezien vanaf de hoge spoorbrug. De hoge spoorbrug werd door de Centraal Spoorweg Maatschappij in 1883 gebouwd om de vrije beschikking over de daaronder gelegen terreinen te krijgen, wat met het oog op het rangeren der treinen zeer gewenst was. De voetgangerstrap daar naar toe werd pas in 1917 aangelegd. Recht vooruit ziet men de Deventerstraat, die echter in 1945 naar de oud-burgemeester van die naam de Jhr. van Karnebeekstraat genoemd is. Oorspronkelijk heette deze straat overigens de Oude Schellerweg: pas in 1873 kreeg deze zuidelijke toegang tot de stad de naam Deventerstraat. (Opm. van mij: op een kadasterkaart van 1811-1832 is te lezen “weg van Zwolle naar Deventer”.) De zijstraat op de voorgrond rechts is de Molenweg. Vóór 1850 stond hier namelijk een geelgeverfde korenmolen, die gesloopt is en vervangen door een villa, Molenbelt genaamd. (Opm. van mij: de villa staat rechts achter de bomen net buiten de foto. In die villa is later café van Limburg gevestigd en nu zit daar het Italiaans restaurant “La Terra Italiana”. Op de kadasterkaart van 1811-32 is de naam van die molen “De Voort Molen”. Zou die naam te maken hebben met waar ik over drie afbeeldingen een uitleg doe over de oude IJsselloop(tak)?) De schoorsteenpijp is van de lakstokerij en vernisfabriek Klinkert & Co., die van 1891 tot 1948 gevestigd was in het pand Hertenstraat 8, waar zich in 1958 de VAD-garage vestigde en daarna was dat het onderkomen van de kringloopwinkel.”.
Op de afbeelding ziet u rechts onderaan het logo van het Historisch Centrum Overijssel. Net buiten de foto, een eindje terug op de hoek van de huidige Groeneweg, waar nu een grasveldje is, stond in 1897 nog het stoomgemaal. Jammer genoeg heb ik daar geen foto’s van gevonden en alleen maar een vermelding op een plattegrond van 1897. Verderop in deze tekst te zien.
Onderstaande foto’s geven de situatie van boven weer zoals het in november 2014 was.

Links de uitritten van de Van Karnebeektunnel en rechts de afrit van de Hoge Spoorbrug. Helemaal rechts achter de boom zijn de ramen te zien van het Italiaanse restaurant. Waar nu aan de rechterzijde van de afrit het metalen hekwerk staat, lag vroeger het pad dat op de afbeelding van 1906 te zien is.

De tekst hierboven van de beeldbank “De zijstraat op de voorgrond rechts is de Molenweg”, roept bij mij vragen op!

De schrijver van de tekst heeft het over “op de voorgrond”. Zou hij het zandpad als Molenweg zien? Dat is de voorgrond namelijk! Iets anders is op die foto eigenlijk niet duidelijk genoeg om als zijstraat te zien. De tekst is niet duidelijk genoeg als je de situatie ter plaatse niet kent. Een uitleg is op zijn plaats: kijk eens op de afbeelding van de afrit. Achter de rood-witte hekken rijdt een fietser. Deze fietst op de Molenweg. Het hoekpand achter de fietser heeft nog steeds als adres Molenweg 1. Die situatie moet je kennen om de tekst bij de gedateerde foto van 1906 te begrijpen. Het zandpad dat langs het water te zien is op die foto is dus niet de Molenweg maar wat dan wel? Ik probeer de situatie uit het begin van de 19e eeuw te reconstrueren en te koppelen aan de tijd van de vele bouwactiviteiten een eeuw later.

De wegen naar Deventer

Tussen 1811-32 en 1865 en kort daarna hebben in dat gebied van Assendorp veel werkzaamheden plaats gevonden. Woningbouw en de plannen voor een spoorlijn kregen gestalte. Door de aanleg van de spoorlijn werden de oude wegen naar Deventer geblokkeerd. Een weg (heb ik rood gemaakt op de plattegrond van Google Earth) liep vanaf de stadsgracht zuidelijk op de plaats waar in 1945 de naam Jhr. van Karnebeekstraat aan gegeven werd. Daarna moest je over de brug die u hierboven op de afbeelding van 1906 ziet en op de vroegste kadasterkaarten al vermeld wordt. Dan ging die weg rechtdoor naar waar we nu nog de Schellerweg-Zwarteweg vinden, richting Ittersum. Een gedeelte van die oude weg is terug te vinden waar nu de Van Karnebeekfietstunnel uitkomt op de Schellerweg. De kleine huisjes tegenover het Hanzebad zijn alleen nog overgebleven en staan aan de oude weg. Toen de spoorlijn aangelegd was is de nieuwe weg naar Deventer komen te liggen in Assendorp naast de spoorlijn op de plaats waar we nu de Deventerstraatweg (groen) kennen.
Ga je vanaf de Van Karnebeekstraat als fietser/wandelaar de Molenweg in dan kom je bij de Van der Laenstraat, die in 1811-32 als naam had Agter Steeg en in 1897 was dat veranderd in Assendorpersteeg. Op een plattegrond van 1928 zie ik de naam v/d Laenstraat verschijnen. Van rechts komt dan de Groeneweg. Op de plattegronden van rond 1900 is de Groeneweg vermeld als Groenewegje. Die naam komt ook voor in het Markeboek van Middelwijk-Assendorp. In een vergadering van 16 juli 1863: “worden de markerigter en heemraden gemachtigd om met de directie der Centraal Spoorweg Maatschappij te Utrecht een billijk akkoord te treffen over de te bekomen schadevergoeding wegens de onteigening van twee strepels grond, tot passage van den spoorweg, over het aan de marke toebehoren Groenewegje, nabij het Israëlische kerkhof, en over het Russchendijkje” etc. Het viel mij op dat het Israëlische kerkhof genoemd werd. De weg vanaf het Russchendijkje (die lag in de Veerallee-Kamperpoort) lag naast het Israëlische kerkhof op de plaats waar later het Ecodrome is gebouwd in de (Nieuwe) Veerallee en liep verder over de “De Lure” (waar nu Hanzeland is). Als je die weg vroeger volgde kwam je langs verschillende oude boerderijen en bijna op het eind op een splitsing (geel) waar je rechts via de Schellerweg-Zwarteweg verder kon (weg naar Deventer-rood) maar waar je links door kon rijden waar nu het Hanzebad en kantoren aan de spoorlijn liggen. Voordat de spoorlijn er was liep het Groenewegje door tot in Assendorp ter hoogte van de Van Ittersumstraat -Groenestraat. Nog heel lang is daar ter plaatse (gele vraagteken) een onbewaakte overgang in de spoorlijn geweest. Het hoofdpad van het Groenewegje kan zuidelijker doorgelopen hebben in Assendorp waar op de plattegrond van 1898-1902 Groene Steegje aangegeven wordt. Zie verderop onder het kopje “Een zandplaat krijgt zijn bestemming”.

De weg die bij de afbeelding uit 1906 op de voorgrond langs het water te zien is zal waarschijnlijk het restant zijn van een zijweg? van het Groenewegje nadat de spoorlijn aangelegd was. Het IJsselwater stroomde van oudsher, op de plaats waar de spoorlijn ontstaan is, al richting een oude weg naar Deventer (Van Karnebeekstraat). Het zandpad zal naast de waterlijn ontstaan zijn maar kan in zijn beginperiode een stuk weg zijn geweest van de oude verbindingsweg naar Deventer. Later is het water gedempt en grotendeels overwelfd. De aangepaste waterloop is terug te vinden onder het grasveld (paarse X) dat tussen de parallelweg en de hoofdweg van de Deventerstraatweg ligt.

Op de plattegrond is in blauw de andere vroege weg naar Deventer aangegeven: de Oude Deventerweg. Die weg ligt aan de rand van een oud watergebied van de IJssel en zal niet altijd begaanbaar geweest zijn. Verleng die blauwe weg maar eens dan kom je ongeveer uit bij het weggetje bij de Voort Molen. De oversteek in de Voorde is niet zo vreemd want meerdere auteurs hebben aangetoond dat er in het verlengde van de Oude Deventerweg, op de plaats waar nu de spoorlijn ligt, een Voorde geweest moet zijn gezien ook de oude straatnaam van Reysigerweg. En aangezien ik samen met Herman Kamphuis bewijzen aangedragen heb voor een IJsselloop(tak) op die plaats moet die Voorde een oversteekplaats geweest zijn bij laag water. Waarom anders een Voorde als er nooit water geweest zou zijn! En de naam van de molen is niet voor niets aangepast aan de situatie daar! Zie mijn waterartikelen over uitleg van oude beddingen en wat zij voor het landschap en de veranderingen daarin betekenden.
Het gebied rond de Grenslaan (vroeger de Verbindingsweg) bevat in de ondergrond meters dikke klei- en veenpakketten en is nog tot in de 20ste eeuw op veel plaatsen bekend als moeras- waterhoudende grond. Op de oudste kadasterkaart van 1811-1832 wordt dat gebied gemerkt als “De Lage Landen”! Ik wil hier wel een extra opmerking plaatsen:gezien onze bewijzen voor een oude waterloop ter plaatse moet u denken aan honderden jaren van veranderingen in dat gebied. Als die waterloop buiten zijn oevers trad zal de noordelijke kant daarvan gezorgd hebben voor het grillige wegenpatroon zoals Jacob van Deventer al tekende op zijn plattegrond van Zwolle in 1545. Tijdens de bouw van de spoorwegtunnel in 2013-15 bleek weer eens dat de ondergrond van het spooremplacement uit een oude bedding bestond. Verzakkingen en veel wateroverlast net als bij de aanleg en tijdens het in gebruik nemen van de Van Karnebeek- en IJsselalleetunnel. Meer ga ik er maar niet over uitweiden want de mening van Herman en van mij, dat Zwolle veel dichter bij de IJssel heeft gelegen dan een ieder heeft aangenomen, wordt ons nog steeds niet in dank afgenomen.

Oude Deventerweg:een detail van de vroegste kadasterkaart, 1811-1832, van die omgeving. Achter “Straatweg” staat nog op de kaart “naar Deventer”. De weg is kaarsrecht en komt ook nog voor op jongere kadasterkaarten. De tekst “De Lage” heeft als vervolg “Landen”.Onderaan ziet u de gebogen lijn van de latere? weg naar Deventer zoals ik die in het rood op de plattegrond van Google Earth, hierboven, heb ingetekend. Het blijft een moeilijke zaak om aan te geven welke “Oude” weg naar Deventer er het eerst was maar gezien de bebouwing langs de onderste weg lijkt het voor de hand te liggen dat die ouder is. Tenzij……: er in een hele vroege periode, toen het water laag stond in het gebied dat op de kaart als De Lage Landen wordt aangegeven, al bewoning heeft plaats gevonden maar het stijgende water die bewoning heeft weggespoeld? Omdat de gevestigde archeologen en geschiedkundigen deze mening maar raar vinden hebben zij bij de aanleg van het Hanzeland daar geen oog voor gehad. Rondom de sloop van de boerderijen op de Lure waren ze sporadisch aanwezig maar het echte gebied dat onderzocht had moeten worden was De Lage Landen! Heel dom van ze want o.a. tijdens mijn opgravingen in de Spoelstraat (bibliotheek) en bij het ziekenhuis de Weezenlanden in Assendorp, in 1985-86, en op meerdere plaatsen kon worden vastgesteld dat veen en kleilagen materiaal van vóór 1300 bedekten!

Trouwens; het water dat u op de foto van 1906 links onder de brug ziet verdwijnen heb ik op mijn site in locaties beschreven en gaat overwelfd verder richting Stationsweg, naast hotel Wientjes, parkeerplaats Nieuwe Buitensoos, naar Park Eekhout. Daar ligt het water weer open waar u het kunt bekijken. Dat water kon in de 12e eeuw rechts doorstromen richting het Zieltje op de Hoogstraat. Tijdens een opgraving van mij bij de brandweerkazerne op de Harm Smeengekade was dat te zien. Een aftakking vanaf Park Eekhout naar links, dat al op een 17e eeuwse kaart van ten Have te zien is, zal de basis geweest zijn voor de aanleg van de latere Willemsvaart.

7 Juni 1897. Op deze plattegrond heb ik met S gemerkt de plek waar het Stoomgemaal aanwezig is. Met V de plek waar ongeveer de Voorde is en waar de positie van de fotograaf was toen hij de foto maakte die als 1906 gedateerd is. U ziet dat men het water ingetekend heeft vanaf het midden van de Deventerstraatweg, Hertenstraat, onder het nu nog onbebouwde stuk grond tussen huizen van de Terborchstraat. Dan gaat het (even haaks) weer verder om uit te komen opzij van waar nu Hotel Wientjes is gevestigd.

Eind 19e eeuw-1940

De aanleg van de spoorlijn aan de zuidelijke kant van de stad en de verandering van de weg als je richting Deventer wilde, bood de gemeente de kans om Assendorp uit te breiden. Woningbouw vond plaats opzij van de Van der Laenstraat, tussen Molenweg en de aangepaste Groeneweg en langzamerhand kwamen er straten die aansloten bij de Deventerstraatweg. Een spoorwegovergang aan de zuidzijde (die wij later kenden als de overgang bij de Ambachtschool), waar toen de Bloksteeg was, werd in 1878 tijdens een vergadering van de Markerigter E.N.F. Heerkens afgehandeld.
In de 20 en 30er jaren van de 20ste eeuw waren aan de zuidkant van Assendorp verschillende bouwprojecten. Onder de Eendrachtstraat en aan de zuidzijde van de huidige Molenweg kwamen er steeds meer straten bij. Scholen werden gebouwd, de Hortensiastraat kreeg zijn naam en van de daar aanliggende Da Costa-school begon volgens het H.C.O. de bouw in 1931 en werd deze pas in 1934 gerealiseerd!

Da Costa-school aan de nog niet helemaal klaar zijnde Hortensiastraat. Voor de ramen al bedekking en voor de muur kinderen. Was de school al in gebruik toen de foto gemaakt werd? Op de voorgrond de kale vlakte waar later Speeltuin Assendorp zou komen. De foto moet gemaakt zijn voordat de eerste toestellen en de afrastering geplaatst werden; en dat was in 1932-33. Ook hier weer een datering van het H.C.O. waar een vraagteken bij geplaatst kan worden.

Er was een plan gemaakt om de weg naar Deventer en de weg naar Almelo met elkaar te verbinden. Aan weerszijden van die weg (de Hortensiastraat dus) moest woningbouw komen en over de Soestwetering een brug. De werkzaamheden voor deze brug begonnen in 1932 met het uitbaggeren van het Almelosekanaal/Soestwetering. Met man- en paardenkracht werd een begin gemaakt met de opritten aan beide zijden van de brug. Op 30 maart 1937 werd de brug aanbesteed en het wegdek van de brug zelf is tussen april 1937 en juni 1938 aangelegd en op 23 juni 1938 opengesteld door de toenmalige burgemeester van Zwolle, A. van Walsum.

In de 20er jaren was men ook begonnen met de bouw van de woningen op de Pierik. Hier ziet u twee foto’s van de Geraniumstraat waar het H.C.O. als datering aan geeft, 1920-1929. Op de rechter afbeelding kom ik nog terug.

Links en rechts opnames van Google Earth van 2009. Ze spreken voor zicht.

In 1931-1932 werden ook de ontwerpen van de Ambachtschool ingediend. De ontwerpers van die Ambachtschool zijn de architecten A. Baart uit Leeuwarden en L. Krook, voormalig stadsarchitect van Zwolle. Krook is in 1930 als stadsarchitect opgevolgd door J.G. Wiebenga. In hoeverre die nog invloed had op het ontwerp (van Krook?) is niet na te gaan, de betonconstructie doet wel een inbreng van Wiebenga vermoeden. Het gebouw is van betekenis in het oeuvre van Baart en Krook. Het pand is van stedenbouwkundig belang in de structuur van de wijk Assendorp. Het is door omvang en vormgeving een bepalend element op de hoek van de Hortensiastraat en de Mimosastraat. De Ambachtschool werd tussen 1932 en 1934 gebouwd. Stadsarchitect L. Krook verzorgde de ontwerpen voor een aantal openbare lagere scholen in expressionistische vormen, zoals de Parkschool (Westerlaan 22) uit 1928, de Hobbemaschool (Hobbemastraat 6) uit 1929 en de voorm. Elbertsschool (Lijnbaan 103) uit 1930.

Een zandplaat krijgt zijn bestemming

Zoals u kunt zien op deze plattegrond, die gedateerd wordt als 1898-1902, is linksboven de gewijzigde situatie te zien van de plek waarover ik in het begin uitgebreid heb geschreven. De datering van de eerste afbeelding door het H.C.O., dat die van 1906 zou zijn, lijkt mij dan ook niet goed gezien de plattegrond van 1897, waar het water nog wel op te zien is, en de plattegrond die u hiernaast ziet met de nieuwe situatie. Het water is nergens naast de Deventerstraatweg meer te zien.

Op deze plattegrond, die de zuidelijke kant van de wijk Assendorp weergeeft, is te zien dat het gebied onder/tussen Eendrachtstraat, Achter de Hoven en de weg naar Deventer, op een paar bouwwerken na, er geen bebouwing is aan die zuidkant. Vanaf waar de kruising is met de Molenweg wordt de weg daarboven Assendorperstraat genoemd maar onder die kruising is de naam Middelweg in gebruik!! Ook op nog vroegere kaarten van dat gebied is die naam ingetekend! Ook zoiets! Er is in de wijk Dieze toch een Middelweg? Bekijk ik de plattegrond van 1897 dan is op de plaats waar in 1898-1902 Middelweg is geschreven, nu in het klein Assendorperstraat te zien!! Tja, schiet mij maar lek!

Onderaan op de afgebeelde kaart van 1898-1902 zijn straten vermeld als “Groene Steegje” en “Panne Steeg”. Waarschijnlijk is Groene Steegje (rest van het Groenewegje?) de latere Dahliastraat en de Panne Steeg de latere Lijsterbesstraat. De straat onderaan heeft geen naam maar is de latere Klimopstraat. Precies daar (rode pijl) tegen de weg naar Deventer ziet u een rechthoek. Dat is de plek waar de kleine woningen al stonden waar mijn ouders hebben gewoond. Jammer genoeg is de kaart niet groter want anders hadden we de toestand kunnen zien waar in de 20er jaren de woningen van de Pierik gebouwd werden. Op deze plattegrond is op de plaats waar in 1897 nog het stoomgemaal stond niets meer te zien van die situatie. De aanleg van de Straatweg naar Deventer zal daarvan de oorzaak zijn. Mijn conclusie is dan ook: de datering van de kaart van 1906 zal waarschijnlijk gebeurd zijn omdat er een poststempel uit 1906 op stond maar de situatie die op die kaart te zien is zal vroeger zijn dan die 1906!

Op deze volgende plattegrond, van 1928, kun je zien dat Assendorp onder de Hertenstraat en aan de zuidkant een behoorlijke uitbreiding heeft gehad. De eerste straten en woningblokken op de Pierik zijn al ingetekend. Men heeft de plattegrond daarvoor moeten verlengen! De Pierik bestond vroeger uit weilanden net als de Marslanden. De weilanden werden heel vroeger de “Stadsweiden”genoemd en later de “Oude Blokken” maar ook “De Mars en Geeren”. Wat opvalt op die plattegrond van de Pierik is de weg die door de lichte plek is ingetekend en doorloopt tot aan waar later de Goudenregenstraat is gekomen. De naam: Assendorperstraat! Het laatste gedeelte is later veranderd in Pioenstraat. De woningen daar, zie afbeeldingen van de Geraniumstraat hierboven, zijn rond 1928 in gebruik genomen en kort daarna heeft men de invulling van de witte gebieden vastgesteld. Waar de weg een lichte plek doorsnijdt daarvan was het de bedoeling dat er een plantsoen of, zo is later gebleken, een speeltuin kon worden aangelegd. Coleta en Dick Hogenkamp vertelden tijdens een interview met een journalist van de Peperbus het verhaal (plaatsing 7 maart 2012) dat er toen een slager op de hoek van de Geraniumstraat en de latere Pioenstraat, bezwaar maakte tegen die plannen omdat hij plotseling afgesloten zou worden van een grote doorgaande weg en hij daardoor omzet zou gaan missen! Hij wilde daarom een verlaging van de huur en dat kreeg hij dan ook! De daaronder gelegen witte plek werd aangewezen als de locatie voor de Ambachtschool.

Het verlengde van de Assendorperstraat kan in het verleden daar ter plaatse best een zandpad geweest zijn dat doorliep in de Stadsweide en dat men tijdens de ontwikkeling van de Pierik dat als een straat ingepland heeft.

De zandplaat die eerst door de jeugd als trapveldje in gebruik werd genomen. Op de voorgrond lijkt het of het zandpad nog te zien is die als Assendorperstr. op de plattegrond is vermeld.
Links de huizen van de Zonnebloemstraat en de straat langs het “trapveldje” is de Geraniumstraat waar ik de nummers 38 en 34 ingebracht heb en waar mijn ouders gewoond hebben. Op nummer 38 heb ik zelf in de 70er jaren nog een paar jaar gewoond voordat ik met mijn vrouw Netty naar onze verbouwde boerderij bij Lemelerveld ging verhuizen.

Ik heb mijn best gedaan om de afbeeldingen waarop de speeltuin te zien is te plaatsen/dateren na wat ik zie op de foto’s. Dat is in hoeverre de aanleg gevorderd is, zijn er al trottoirs aangelegd, bomen of struiken geplant en of die al gegroeid zijn. Op de zandplaat (zie afbeelding hierboven) is totaal geen aanplant te zien laat staan bomen. De datering van het H.C.O. voor de zandplaatfoto is 1920-29! Ik wil die dateren aan het eind van die periode want de huizen zijn al klaar en omdat op de foto te zien is dat er mensen in een deuropening staan, moet er van bewoning al sprake zijn. De foto’s die gemaakt zijn in de Geraniumstraat, al eerder in dit artikel, hebben diezelfde datering van het H.C.O. gekregen. De rechterfoto van de Geraniumstraat, waar ik op terug zou komen, laat heel duidelijk op de achtergrond bomen zien met een behoorlijke kruin! Ze staan keurig in rij en hebben dezelfde vorm!
Op de afbeeldingen van de speeltuin, hier direct boven, zijn nergens hoge bomen te zien. Heeft de fotograaf iets in scene gezet? Wilde hij een mooier beeld schetsen dan het in werkelijkheid was? Of was er, voordat het trapveldje in gebruik werd genomen, een bomenrij langs een zandpad dat in het verlengde lag van de Assendorperstraat? Zijn die bomen gekapt om de ruimte te creëren waar later de speeltuin is aangelegd? Zo wordt het je wel moeilijk gemaakt als onderzoeker.
Op de twee speeltuinfoto’s is het gebouwtje te zien welke in 1935 met festiviteiten geopend werd. Of op de vroegste foto ze nog bezig waren met de afwerking van het gebouw? In Speeltuin Assendorp meer over de datering.
Nadat de bouw van de Da Costa-school, Ambachtsschool en de speeltuin klaar waren werden de trottoirs langs de Hortensiastraat aangelegd en werden aan beide zijden bomen geplant. Rondom de speeltuin had men in groepjes van drie stuks populieren gezet en tegen het hekwerk struiken en bomen.

Bij de foto’s rechts en hieronder is heel goed te zien dat straat, trottoirs, lantaarnpalen en aanplant voltooid zijn.

Bij de linker afbeelding, die van 1939 zou zijn, is goed het verschil te zien van de aanplant met de eerdere foto’s van de speeltuin. In het grasveld naast de Hortensiastraat werd op de beide hoeken van de speeltuin een groepje van drie populieren geplant. Bij de 1e foto van de speeltuin zijn ze net aangeplant, in 1939 zijn de populieren een stuk groter gegroeid en is links aan de rand van het grasveld een brievenbus te zien. Tekst bij de foto van beeldbank: “het gezicht op de Hortensiastraat in zuidelijke richting. De foto is gemaakt bij de kruising met de Zonnebloemstraat. Op de verkeersheuvel staat een telefooncel. (In 1932 voor de PTT ontworpen door het Rotterdams architectenbureau Brinkman en Van der Vlugt.) De eerste telefooncel in Zwolle werd op 7 december 1933 geplaatst op de Veerallee. De straat ligt er verlaten bij. Het groen is nog erg jong. Links op de achtergrond is een deel van de Ambachtsschool te zien (Mimosastraat 1). Rechts een deel van de Da Costa-school”.

In 2004 was ik bezig om eens te kijken of ik de situatie terug kon halen waar mijn vader in 1936 stond toen hij met mijn zus Giena een fotosessie deed in de speeltuin. Links op de achtergrond van de foto een conifeer die vergelijkbaar is in hoogte met welke te zien is op de tweede foto van de speeltuin hiervoor. Of het zo moest zijn: ze waren net bezig om de populieren weg te halen die geplant waren tijdens de aanleg van de speeltuin in het begin van de 30er jaren van de vorige eeuw.